STANOWISKO DEPARTAMENTU PRAWNEGO GŁÓWNEGO INSPEKTORATU PRACY Z 6 PAŹDZIERNIKA 2010 R. W SPRAWIE PODNOSZENIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH (GPP-364-4560-66-1/10/PE/RP)

Z dniem 16 lipca 2010 r. weszły w życie nowe art. 103¹ – 103⁶ k.p. regulujące podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Zgodnie z regulacjami przejściowymi do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed dniem wejścia w życie nowelizacji kodeksu pracy (tj. przed 16 lipca 2010 r.), stosuje się przepisy obowiązujące przed 11 kwietnia 2010 r., a więc rozporządzenie z 12 października 1993 r. Wyróżnia ono dwa tryby podnoszenia kwalifikacji zawodowych – na podstawie skierowania pracodawcy oraz bez niego. W związku z tym należy uznać, że pracownikami, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu pracy, są ci, którzy przed 16 lipca 2010 r. zostali skierowani przez pracodawcę na określony kurs, studia, szkolenie itp. w celu podniesienia kwalifikacji zawodowych lub uzgodnili z pracodawcą zasady podnoszenia tych kwalifikacji bez skierowania. W konsekwencji przepisy rozporządzenia znajdą zastosowanie również do tych pracowników, którzy faktycznie rozpoczęli naukę po wejściu w życie nowych przepisów kodeksu pracy, lecz warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych zostały uzgodnione między stronami przed 16 lipca 2010 r. na podstawie obowiązujących wówczas przepisów. W szczególności będzie to dotyczyć tych pracowników, którzy przed 16 lipca 2010 r. zawarli z pracodawcą umowę regulującą warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

STANOWISKO DEPARTAMENTU PRAWA PRACY MINISTERSTWA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ Z 5 PAŹDZIERNIKA 2010 R. W SPRAWIE PODNOSZENIA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

Uchwalenie ustawy z 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy – kodeks pracy oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. nr 105, poz. 655), która wprowadziła do kodeksu pracy nowe przepisy w zakresie podnoszenia przez pracowników kwalifikacji zawodowych, nastąpiło w wyniku inicjatywy senackiej. W związku z tym Departament Prawa Pracy może jedynie wyrazić niewiążący pogląd w sprawie zadanych pytań.

Zgodnie z art. 3 ustawy nowelizującej do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed dniem jej wejścia w życie, stosuje się przepisy regulujące zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych, obowiązujące przed 11 kwietnia  2010 r., tj. rozporządzenie ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz.U. nr 103, poz. 472 ze zm., dalej rozporządzenie).

W ocenie departamentu rozstrzygające znaczenie dla stosowania art. 3 ustawy nowelizującej będzie ustalenie, czy przed 16 lipca br. (czyli dniem jej wejścia w życie) pracodawca stosował wobec kształcącego się pracownika przepisy tego rozporządzenia. Wprawdzie pod jego rządami nie istniała definicja podnoszenia kwalifikacji zawodowych, nie mniej jednak na gruncie prawa pracy mogło się ono odbywać wyłącznie w myśl niego i na dwa sposoby: na podstawie skierowania zakładu lub bez takiego skierowania. Zatem gdy miało miejsce skierowanie na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracodawcę, decydujące będzie podpisanie umowy szkoleniowej w reżimie poprzedniego stanu prawnego, nie zaś termin faktycznego rozpoczęcia nauki przez pracownika. Podpisanie umowy szkoleniowej rozpoczynało bowiem, zdaniem departamentu, proces podnoszenia kwalifikacji zawodowych w takim trybie.

Do pracownika, który rozpoczął podnoszenie kwalifikacji pod rządami rozporządzenia, ale bez skierowania pracodawcy, jednak za jego wiedzą – także należy stosować rozporządzenie zgodnie z art. 3 ustawy nowelizującej. Sam fakt nieprzyznania przez pracodawcę takiemu pracownikowi fakultatywnych świadczeń przewidzianych w rozporządzeniu nie wystarczy, aby uznać, że nie rozpoczął on podnoszenia kwalifikacji zawodowych przed 16 lipca br. Zatem pracodawca mógłby obecnie skorzystać jedynie z § 5 rozporządzenia i przyznać podwładnemu wymienione w nim świadczenia, w zakresie ustalonym w zawartym z nim porozumieniu. Tym bardziej rozporządzenie powinno być stosowane także pod rządami nowych przepisów kodeksu pracy, jeżeli pracownik przed 16 lipca  br. rozpoczął podnoszenie kwalifikacji zawodowych bez skierowania pracodawcy i także przed tym dniem pracodawca przyznał mu fakultatywne świadczenia z tego tytułu. W ocenie departamentu, odmienna interpretacja art. 3 ustawy nowelizującej w jego obecnym brzmieniu nie jest możliwa. Przepis ten nie pozostawia bowiem adresatom normy wyboru między stosowaniem poprzednich i nowych regulacji dotyczących podnoszenia kwalifikacji przez pracownika, np. w zależności od tego, które z tych regulacji byłyby dla niego korzystniejsze.

Ponadto, Departament uważa, że brak jakiejkolwiek wiedzy pracodawcy o pobieraniu przez pracownika nauki przed 16 lipca br. uniemożliwia uznanie, że rozpoczął on podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu rozporządzenia. Kształcenie się podwładnego w takich przypadkach odbywało się bowiem poza prawem pracy i nie może być automatycznie traktowane jako podnoszenie przez niego kwalifikacji. Zdaniem departamentu w takim wypadku należałoby stosować nowe przepisy kodeksu pracy.

Jednocześnie informujemy, że poglądy wyrażane przez departament nie mają charakteru wiążącego dla pracowników, pracodawców, a także dla organów kontroli i sądów.